Betekent mentale gezondheid voor jou dat je in elke levensfase kan omgaan met de uitdagingen in je dagelijks leven? En dat je dit zelf ook zo aanvoelt? Klopt het dat doorheen de wisselende levensomstandigheden van mensen hun beleven van zinvolheid wijzigt? Hoe gaat dat dan? Vandaag zijn velen onder ons zoekend naar een ‘gezonde’ wijze om ons te verhouden tot zowel onze persoonlijke als de wereldbrede crises?

 

Marc Bittremieux is lid van het bestuursorgaan  van Bezield Verband. Hij presenteert een ontwikkelingsproces van de zinbeleving en de mogelijke crises waar mensen mee geconfronteerd worden. De existentiële laag van persoonlijk en maatschappelijke problemen en uitdagingen leren we beter lezen. Wellicht kunnen we zo de ontmoeting ermee aangaan.

Op tal van vlakken maakt de mens een ontwikkeling door: cognitief, sociaal, emotioneel … Dit gebeurt ook op levensbeschouwelijk vlak. Elke levensfase focust zich op een bepaalde waardenset vanuit een inspelen op  de levensomstandigheden en de daarbij passende bewustzijnruimte. In harmonie zijn met de waardenset geeft een gevoel van (mentaal) welbevinden. Maar het groeien of overgaan naar een volgende bewustzijnsfase gaat onlosmakelijk met crisisbeleving gepaard.

In ons model gebruiken wij de inzichten van Spiral Dynamics om de kenmerken van elke bewustzijnfasen te preciseren.

Laat u doorheen de bewustzijnsruimten leiden aan de hand van de onderstaande powerpoint.

Copyright: Het gebruik van de powerpoint is beperkt. wie hem wil gebruiken – gedeeltelijk, aangevuld met eigen inzichten … – vragen wij uitdrukkelijke toestemming te vragen aan de samensteller: Marc Bittremieux, marc.bittremieux@telenet.be.

Als er toestemming tot gebruik verleend wordt, vragen we www.bezieldverband.be en de naam van de samensteller te vermelden. Publicatie van de powerpoint op een of ander medium is niet toegestaan.

| Korte impressie van de verschillende workshops |

Workshop 1: Ingrediënten voor een krachtig afscheidsritueel

Tijdens deze workschop reflecteren we over de ingrediënten die nodig zijn om tot een krachtig ritueelmoment te komen.

Eline Van Steenkiste werkt rond nieuwe rituelen bij YOT (een labo voor levensbeschouwing). Ze geeft een inkijk in de visie van YOT op afscheidsrituelen en verwijst daarbij naar concrete ervaringen. In het kader van ‘verbreding’ zijn deze rituelen levensbeschouwlijk overstijgend. Er is tijdens deze workshop ruimte voor uitwisseling en diepzeeduiken (?!).

Verslag

Na een korte inleiding betrekt Eline Van Steenkiste de groep, waar de meeste mensen ervaring hebben met het organiseren van afscheidsvieringen.

Bij de voorbereiding moet je de ‘familie’ alle tijd geven. Je peilt uitvoerig naar wat ze nodig hebben. Wat willen ze eigenlijk? Dankbaarheid? Is er woede omdat ze geen afscheid hebben kunnen nemen? Wat is hun diepste nood? Probeer uw viering zo dicht mogelijk aan te passen aan de nood van de overlevenden. Rouw wordt niet kleiner met de tijd, maar het leven eromheen weer laten groeien is de bedoeling van een afscheidsviering en daarvoor gaan we diepzeeduiken, gaan we voorbij het eigen denken en de eigen patronen.

We zoeken naar het grote verhaal van de persoon, naar wat overblijft van de persoon. We geven de viering een sacraal tintje door ons te verbinden met een groter verhaal, de natuur, kunst, klassieke teksten, kaarslicht, stilte moment. Of iets heel persoonlijks, we overstijgen daarvoor zo nodig de christelijke tradities. Met een slaapliedje kan je jonge ouders in hun verdriet ‘wiegen’. Met minder verdriet buiten komen is een streefdoel van de viering.  Om dat te bereiken zijn inhoud en vorm even belangrijk.

———-

Workshop 2: Politiek memorandum over het nut van / de nood aan open spiritualiteit

 Levensbeschouwingen en spiritualiteit riskeren in de marge van de samenleving gedrukt te worden. Sommigen vragen zich af of belastinggeld wel besteed moet worden aan spiritualiteit. Zingeving is een belangrijk item. Of niet? Is de maatschappelijke inbedding nog goed? Is de financiële en maatschappelijke ondersteuning , zoals nu, voldoende? Of dreigen we die te verliezen? Is het zinvol om levensbeschouwing in het onderwijs te houden? En in welke mate?

Is een politiek memorandum zinvol en wat zou erin moeten komen? Luk Vanlanduyt nodigt uit om het samen te schrijven.

Verslag

Er zijn verschillende redenen om de politieke discussie open te trekken rond levensbeschouwing. Als maatschappij zijn de vraagstukken ernstig. Hoe gaan we om met geweld, extremisme? Wat betekent geluk voor mensen? Wat is de rol van zingeving? En krijgen mensen kansen over zingeving te denken, die te ervaren? Erover te delen?

Zinvragen en levenservaring en wijsheid uitwisselen is erg belangrijk. Psychologen kunnen heel wat ondersteunen, maar zingeving hoort in een brede stroom en niet in een therapeutisch kader, maar wel in een kring waar het leven gevierd, gedeeld en erover nagedacht kan worden. Jong en oud hebben nood aan plekken waar op een rustige manier zingeving aan bod komt en waar zij ondersteund worden met een gebaar, stilte, medeleven en een woordje. Dat gebeurt nu nog deels in allerlei gemeenschappen, in lessen levensbeschouwing … maar dat is grotendeels georganiseerd via officiële erkende erediensten. Daar loopt het fout hoe dit georganiseerd is en in praktijk verloopt. De pijnlijke schandalen indachtig, lijkt het zinvol om fundamentele vragen echt intermenselijk ter sprake te kunnen brengen.

De grondwet is in een bepaalde context geschreven en garandeert deels levensbeschouwelijk onderwijs, scheiding van kerk en staat. In de praktijk komen er allerlei problemen naar boven. Mensen die werkzaam zijn in de pastoraal worden ‘bedienaar van de eredienst’ genoemd. Ze klagen dat de financiering ondoorzichtig is en dat men een half loon krijgt voor een voltijdse opdracht. De erkende godsdiensten en erediensten, verenigingen, krijgen te vaak een statuut waarbij het instituut bepaalt hoe middelen verdeeld worden. Veel ‘katholieke’ mensen hebben het gevoel dat de officiële verantwoordelijken van de katholieke kerk hun kerk hebben gekaapt  en ernstige problemen (gaande van seksueel wangedrag tot institutionalisme, vrouwonvriendelijkheid) niet ernstig nemen.

Ook andere levensbeschouwingen kampen met problemen. De islam en de werking van de executieve en dreigende institutionalisering, splintergroepen.

De financiering is een bijkomend probleem. De manier van toekenning van middelen is vreemd. Veel mensen voelen zich niet meer vertegenwoordigd door de katholieke kerk, en toch gaan heel wat middelen daar naartoe. Hoe is de verdeelsleutel en zijn er ook middelen voor wie niet vrijzinnig (atheïstisch) is, maar algemeen religieus en dus niet behorend tot de officieel erkende levensbeschouwingen?

In levensbeschouwelijke vorming en onderwijs is het net goed dat ingezet wordt op InterLevensbeschouwelijke Competenties en Dialoog. Bevragenswaardig is hoe dit vorm gegeven wordt. Is een onderwijsvak van 2 lesuren zinvol? Teveel, te weinig? Dient in de lerarenopleiding niet ingezet te worden op expliciete vorming daaromtrent zoals in Arteveldehogeschool gekozen wordt voor RELiËF (Religie, inspiratie, levensbeschouwing, ethiek, filosofie) waarbij én men levensbeschouwelijk (ook vrijzinnig) in dialoog komt met de eigen inspiratie.

Kun je het nog verantwoorden dat men mensen uitsluit en niet ondersteunt omwille van de geaardheid en het geslacht (vrouw), terwijl zij volop tewerk gesteld zijn in zinzorg en spirituele begeleiding. Is het maatschappelijk verantwoord om deze mensen niet te ondersteunen en uit te sluiten omdat zij volgens bepaalde erediensten ‘niet volgens de regels leven’. Waarom niet de middelen herverdelen ook onder die groepen die spiritualiteit een plaats te geven.

Er zijn zeer veel vragen rond levensbeschouwing en maatschappij. Een grondige herziening lijkt nodig en het lijkt zinvol om in de volgende legislatuur dit debat open te trekken. De grondwet moet daarom herzien kunnen worden. Zowel federaal als op Vlaams niveau willen we een hedendaags en toekomst gericht open beleid. 

———-

Workshop 3: Multi-gelovig getuigenis

Filosoof Bleri Lleshi noemt zichzelf multi-gelovig. Hij is geboren in een christelijk gezin in de Albanese Alpen groeide op tussen moslims. Bleri geeft een inleiding over multi-gelovig zijn in tijden waar het geloof onder druk staat. Tijdens de samenspraak vertelt hij waar hij zijn inspiratie haalt, maar ook hoe hij in de praktijk omgaat met multi-gelovig zijn.

Verslag

Hij zit er rustig bij, vraagt wie wij zijn. Het lijkt wat vrijblijvend, maar gaandeweg voel je dat de man geïnteresseerd is in ons, in ons denken, onze vragen. Duizendpoot in de Belgische samenleving, man van groot engagement, belezen, activist, docent, straathoekwerker, schrijver en DJ. Zijn roots liggen in een afgelegen bergdorp in het strak atheïstisch Albanië.Daar is hij opgegroeid in een christelijke gemeenschap.

Daar heeft hij zijn identiteit opgebouwd vanuit een gesprek tussen mensen die hun gelovige identiteit bleven bevechten in een ‘goddeloos’ land, maar waar tegelijk ook andere geloofsgemeenschappen trachten trouw te blijven aan hun oorspronkelijke overtuigingen. Vandaag noemt hij zich een multi-gelovige. Hoe bewust hij zich ook is van zijn achtergrond, hij staat open voor de cultuur waarin hij nu woont met zijn gezin. Hij heeft een visie op mens-zijn in een multiculturele samenleving, veroordeelt niet, maar wil het gesprek aangaan, denkt na en schrijft stevig doordachte boeken, maar gaat ook de straat op, spreekt mensen aan en laat zichzelf aanspreken.

Dat maken wij ook in de workshop mee. Bleri heeft een verhaal, maar gaat gewillig in op de vragen van de deelnemers. Zijn antwoorden hangen niet in de lucht, maar doorheen zijn gedachten voel je een zachtaardige overtuiging. De tijd is te kort, maar wie hem nog beter wil leren kennen, wil ik een van zijn boeken aanbevelen: Liefde in tijden van angst,(2016) waarin zijn getuigenis als warm en geëngageerd mens de rode draad is. Een gesprek dat best langer had kunnen duren.

———-

Workshop 4: Samenspraak rond ‘zingeving en crisis’

Vanuit de benadering ‘zingeving en crisis’ van deze voormiddag kunnen vragen en verduidelijkingen gesteld worden in een open gesprek rond zingeving en zinledigheid.

Marc Bittremieux leidt deze samenspraak.

Verslag

In deze workshop werden nog enkele zaken verder toegelicht:

1. Over bewustzijnsruimten (uit de lezing) en bewustzijnstoestanden. Wat zijn bewustzijnstoestanden? Mensen zijn soms wakend, soms dromend, of dronken … Dit zijn voorbeelden van bewustzijnstoestanden. Hier werd vanuit het boeddhisme aangebracht dat men er van vier gemoedstoestanden spreekt (compassie, vriendelijkheid, medevreugde en gelijkmoedigheid), zich richten ‘onder nul’ en ‘boven nul’.
2. Er werd gevraagd naar een voorbeeld hoe men vanuit verschillende bewustzijnsruimten teksten (bijbelteksten) kan lezen. Zijn er dan meerdere lezingen mogelijk vanuit verschillende bewustzijnsruimten? We illustreerden op twee wijzen hoe ‘de schepping van de tweede mens (vrouw) uit de rib van de eerste mens (man) gelezen kan worden.
3. Uit de groep kwamen twee voorbeelden hoe men levensbeschouwelijke groei kan stimuleren:
   1. dieptafelen: gesprekken van groepjes jongeren bij een volwassene tijdens een sobere maaltijd, waarbij dieptevragen ter sprake komen;
   2. het ‘charter for compassion’ (K. Armstrong), zie: Compassion for care